Preventief op Maat (POM) heeft in 2017 het eigenaarschap van drie landelijk ontwikkelde oudercursussen op zich genomen. Deze drie oudercursussen dreigden zonder eigenaar te komen, waardoor de informatievoorziening, actualisatie en deskundigheidsbevordering van dit aanbod op de tocht kwamen te staan. Inmiddels zijn de cursussen vernieuwd en (twee nog onder voorbehoud) opgenomen in de Databank Effectieve Interventies van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi).
Preventief
De oudercursussen van POM bestrijken de ontwikkeling van peuter naar puber: Peuter in Zicht, Opvoeden & Zo en Omgaan met pubers. Elke oudercursus omvat vier tot zes bijeenkomstengericht op voor die leeftijdsfase belangrijke thema’s en opvoedvaardigheden. De cursussen zijn laagdrempelig, afgestemd op de vragen en behoeften van de deelnemers, vaak in de eigen buurt en gratis. Een oudercursus biedt ouders gedegen informatie en geeft hen de kans om met andere ouders van gedachten te wisselen. Dat kan veel ouders de weg wijzen naar een prettige omgang met hun kinderen in diverse levensfasen en, als dat nodig is, naar andere vormen van ondersteuning. Oudercursussen hebben dus een belangrijke preventieve functie.
”Door deze cursus ben ik veel te weten gekomen over wat pubers bezig houdt en begrijp ik mijn puber wat beter. Ook de ervaringen delen met andere deelnemers heb ik veel van geleerd. Superleuk en leerzaam. Dank!”
deelnemer aan oudercursus Omgaan met pubers
Zonder eigenaar
Het ‘verweesd raken’ van opvoedcursussen was een van de aanleidingen voor het oprichten van POM. Eind vorige eeuw en begin deze eeuw zijn verschillende goede opvoedprogramma’s ontwikkeld en landelijk geïmplementeerd door het NJi. De ondersteuning van de uitvoering en de training voor cursusleiders werd overgedragen aan provinciale steunfunctieorganisaties. De praktische uitvoering van het cursusaanbod gebeurde door lokale of regionale welzijns-, jeugdgezondheidszorg- en/of jeugdzorgorganisaties. Dit was een goed functionerend geheel tot de decentralisatie van de jeugdzorg zich aandiende. De provinciale steunfuncties werden opgeheven of gingen op commerciële basis verder. Het NJi zag zich genoodzaakt het eigenaarschap van haar programma’s af te stoten, omdat het onverenigbaar was met hun taakstelling als onafhankelijk kennisinstituut. De opvoedprogramma’s vielen in een gat.
Ouders worden gestimuleerd om filmpjes te maken van een situatie thuis aan de hand van huiswerkopdrachten. Deze filmpjes worden gebruikt om met elkaar te bespreken tijdens de volgende bijeenkomst. Alleen als ouders dat zelf willen en in overleg met de cursusleider.
Een oefening bij de oudercursus Peuter in Zicht.
Beheer is noodzakelijk
Programma’s en preventieve interventies moeten beheerd worden willen ze als kwalitatief goed aanbod overeind blijven. Dat houdt in: informatievoorziening, beschikbaar stellen van materiaal, trainingen voor uitvoerders, monitoring van de uitvoering, effectonderzoek en het actueel houden van de inhoud. Dit ontbreekt nu voor veel programma’s die daardoor maar een kort leven beschoren zijn. De oprichters van POM hebben zich sterk gemaakt om dit gat op te vullen door het beheer van bovengenoemde oudercursussen en van het programma Spel aan Huis op zich te nemen. Zo is met het nodige kunst- en vliegwerk waardevol preventief aanbod gelukkig behouden gebleven en weer voor uitvoering beschikbaar.
“Leuke leerzame cursus. Ik heb het meest geleerd van: ‘als je praat, dan luister je niet’.”
deelnemer aan oudercursus Opvoeden & zo.
Samenwerking en eigenaarschap met partners in preventie
Voor de actualisatie van de oudercursussen heeft POM naast de inzet van eigen expertise en de deskundigheid van specialisten op dit terrein ook dankbaar gebruik gemaakt van in het veld aanwezige kennis en ervaring bij lokale uitvoerders. Diverse professionals en uitvoerende cursusleiders zijn betrokken geweest bij de ontwerp- en de uitvoeringsfase. Zij hebben zowel op de inhoud kunnen reageren en daarvoor suggesties aangedragen als actief meegewerkt aan de pilotfases. Hun feedback en vooral de positieve reacties van ouders op het vernieuwde materiaal is van grote waarde geweest.
De actualisatie van de oudercursussen was mogelijk dankzij de financiële steun van een aantal partijen zoals Stichting Lezen en het NJi (voor Peuter in Zicht, 2017), de Gemeente Rotterdam (voor Omgaan met Pubers, 2019) en Stichting Aanzet (voor Opvoeden & Zo, 2021)
”Ik heb veel meer vertrouwen gekregen in hoe ik met mijn puber kan omgaan.”
deelnemer oudercursus Omgaan met pubers.
Realisatie en productie
Het ontwerpen en de productie van alle drie de programma’s zijn gedaan door respectievelijk Ontwerperie en Buro Extern in Alkmaar. Deze laatste zorgt ook voor vermenigvuldiging en distributie van het materiaal.
In het Stoplichtspel discussiëren ouders met elkaar over de grenzen zij aan hun kinderen stellen en waarom. Zo ervaren ze dat andere ouders soms heel andere regels hanteren en daar ook hun redenen voor hebben.
Een oefening bij de oudercursus Opvoeden & Zo.
Erkenning van de oudercursussen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies
POM draagt ook zorg voor beschrijvingen van de programma’s ten behoeve van opname in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het NJi. Hiervoor is inzet en financiering gerealiseerd door Stichting Aanzet en vanuit POM door de inzet van een aantal bestuursleden. In juni 2024 is bericht gekomen van de beoordelingscommissie dat Peuter in Zicht erkend is als goed onderbouwd. De cursus zal op korte termijn worden toegevoegd.
In september verwachten we een (positief) resultaat over Opvoeden & Zo.
Een wens voor de toekomst is het realiseren van monitoring en/of evaluatieonderzoek, zodat er meer gegevens over o.a. bereik en resultaten beschikbaar komen.
Tot slot heeft POM samen met Stichting Aanzet en de Van Veldhuizen Stichting een training Pedagogische Oudercursussen ontwikkeld voor professionals. Zo is een breed aanbod ontstaan, waarvan in de praktijk goed gebruik wordt gemaakt.
“Ik heb zoveel dingen geleerd en ik vind de cursus te kort. Wij hebben zulke verschillende verhalen uitgewisseld. Ik vind het een leuk programma. De begeleiders waren ook zorgzaam en lief.”
deelnemer oudercursus Omgaan met pubers